واژه‌های «خوب» که در ابتدای آموزش به آن‌‌ها اشاره کردیم، صفت‌ برای کتاب مي باشد

که حالت یا چگونگی آن را بیان می‌کنند. بنابراین صفت وابسته اسم است،

زیرا درباره آن توضیح می‌دهد. اسمی که صفتی برای آن بیان می‌کنیم،

«موصوف» به معنای «وصف شده» است. در زبان فارسی معمولاً‌ ابتدا موصوف و

سپس صفت می‌آید. البته گاهی نیز برعکس است و موصوف پس از صفت قرار می‌گیرد،

مثلاً: بزرگ مرد.

صفت + اسم

نکته: به کلمه ی قبل از مضاف الیه ، مضاف می گویند.

مثال: جنگلِ شمال

مضاف+مضاف الیه

نکته: به ترکیب مضاف و مضاف الیه ، ترکیب اضافی می گویند.

مثال: نگهبانِ شهر

مضاف و مضاف الیه

ترکیب اضافی

نکته: مضاف الیه ، ضمیر نیز می تواند باشد.

مثال: برادرِ من

مضاف + مضاف الیه

نکته:هرگاه اسمی هم صفت و هم مضاف الیه بگیرد، ابتدا صفت را به دنبال

اسم می آوریم سپس مضاف الیه را بعد آن ها می نویسیم.

مثال: برادرِ بزرگِ من

اسم+صفت+مضاف الیه

نکته: بعضی مواقع جای مضاف و مضاف الیه عوض می شود.

در این صورت کسره حذف شده و اسم غیر ساده حاصل می شود.

به این حالت، اضافه ی مقلوب می گویند.

مثال:

انبارِ آب (مضاف +مضاف الیه)

آب انبار (مضاف الیه + مضاف) (اضافه ی مقلوب)

شش راه تشخیص موصوف و صفت از مضاف و مضاف الیه

1- صفت جدا از موصوف در عالمِ بیرون وجود ندارد ولی مضاف الیه مستقل از مضاف، وجود خارجی دارد.

مانند: (قلم زیبا). در این جا (زیبا) جدا از کتاب وجود خارجی ندارد.

(قلمِ علي ) در این جا (علي) و (قلم) دو موجود مستقل و جدا از هم هستند.

2- دو کلمه ی ( این) و (است) را به اول و آخر ترکیب اضافه می کنیم.

سپس کسره ی بین دو کلمه را حذف می کنیم. اگر عبارت معنی بدهد،

ترکیب وصفی (موصوف و صفت ) است و اگر عبارت معنی ندهد،

ترکیب اضافی ( مضاف و مضاف الیه) است.

مانند:نگهبانِ خانه

(این) نگهبان خانه (است) عبارت معنی نمی دهد(مضاف و مضاف الیه)

نگهبانِ باهوش

(این) نگهبان باهوش (است) عبارت معنی می دهد( موصوف و صفت)

3- در ترکیب اضافی هر دو کلمه اسم و یا یک کلمه اسم و کلمه ی دیگر ضمیر است.

امّا در ترکیب وصفی یک کلمه اسم و کلمه ی دیگر صفت است.

مانند:

دفتر ِ خوب (موصوف +صفت) ترکیب وصفی

کتاب ِ من (مضاف+ مضاف الیه) ترکیب اضافی

کتابِ محمد  (مضاف و مضاف الیه) ترکیب اضافی

4- در این روش کسره ی بین دو کلمه را حذف می کنیم

سپس بعد از کلمه ی اوّل ویرگول می گذاریم و در آخر فعلِ (است) را قرار می دهیم.

اگرعبارت معنی بدهد، ترکیب وصفی و اگر معنی ندهد، ترکیب اضافی است.

مانند:

مردِ جوان مرد، جوان است. عبارت معنی می دهد( ترکیب وصفی)

کیفِ سام کیف، سام است. عبارت معنی نمی دهد.( ترکیب اضافی)

5- در این روش به آخر کلمه ی دوم (تر) یا (ترین) اضافه می کنیم،

سپس کسره ی بین دو کلمه را حذف کرده و در آخرِ عبارت،

فعل( است) را اضافه می کنیم.

اگر عبارت معنی دهد، ترکیب وصفی و اگر عبارت معنی ندهد، ترکیب اضلفی است.

مانند :مادرِ اسکندر مادر اسکندرتر است عبارت معنی نمی دهد.( ترکیب اضافی)

مادرِ دلسوز مادر دلسوزتر است.عبارت معنی می دهد.

(ترکیب وصفی)

6- موصوف اسمی است که قبل از صفت می آید و معمولاً (ی) به خود می گیرد.

مثال:در ترکیب دستِ زیبا می توانیم بگوییم دستی زیبا

اما به مضاف نمی توانیم (ی) اضافه کنیم.

مثلاٌ در ترکیب کتاب محسن، نمی توانیم بگوییم ، کتابی محسن

تهيه و تنظيم: بابايي